Themadossier ‘De dialoog’ De dialoog (van het Oudgriekse διάλογος of ‘samenspraak’) is van oudsher een middel om complexe kennis inzichtelijk te maken. Zo is de welbekende Socratische dialoog een didactische vorm die de deelnemers ruimte wil bieden om een vraagstuk vanuit verschillende perspectieven te bezien. Anders dan bij een debat of discussie, gaat het bij een dialoog immers niet om gelijk krijgen, maar om het tot stand brengen van verbinding. Niet voor niets werd de ‘machtsvrije dialoog’, waarin alle deelnemers recht van spreken hebben, door Jürgen Habermas gezien als belangrijke bouwsteen voor een democratische samenleving.

De dialoog vergt dat actoren oprecht in elkaar geïnteresseerd zijn, actief luisteren, en begrip kunnen opbrengen voor andere standpunten. Een geslaagde dialoog – althans de geïdealiseerde versie daarvan – leidt tot een synthese die alle redeneringen van de deelnemers integreert en tot een conclusie leidt waarin zij zich allen grotendeels kunnen vinden. De praktijk leert echter dat een dialoog net zo vaak verzandt in het tegenovergestelde: al in Plato’s Dialogen lopen gespreksdeelnemers boos weg en wordt er geen conclusie bereikt, postmoderne denkers zoals Jacques Derrida problematiseren de mogelijkheid om elkaar echt te kunnen begrijpen en hedendaags conversatieonderzoek richt zich voor een belangrijk deel op miscommunicatie en ‘onbegrip’ in dagelijkse gesprekken. De dialoog leidt misschien net zo vaak tot aporie of conflict dan tot synthese.

In het komende dossier van LOCUS stellen we de zojuist beschreven spanning, namelijk die tussen de belofte van de dialoog en de praktijk van de dialoog, centraal. Specifiek doen we dat in relatie tot interdisciplinariteit en interdisciplinaire samenwerkingen. In de wetenschappelijke praktijk vertaalt de dialoog zich namelijk vaak als ‘interdisciplinariteit’. Daarmee wordt dan een samenspraak van disciplines bedoeld waarvan de synthetiserende uitkomst meer is dan de som der delen. Tegelijkertijd speelt ook steeds de vraag hoe werkelijke samenspraak tot stand kan komen; ieder vakgebied blijkt een ‘eigen’ taal te spreken en over eigen (discursieve) tradities en paradigma’s te beschikken waarvan het moeilijk is erbuiten te kijken. De vraag naar interdisciplinariteit wordt daarmee een vraag naar de voorwaarden, mogelijkheden en grenzen van de dialoog. Uitnodiging LOCUS nodigt auteurs uit te reflecteren op het streven naar dialoog tussen vakgebieden. Daarbij kan het gaan om meer conceptuele bijdragen die stilstaan bij het begrip dialoog vanuit een bepaalde disciplinaire of interdisciplinaire praktijk of om casus-gestuurde bijdragen waarin de voorwaarden en mogelijkheden van de dialoog onderzocht worden. Daarnaast kunnen bijdragen ook een verkenning bieden van de dialogische vorm bijvoorbeeld als uitkomst van team science of co-creatie. Vragen die daarbij aan de orde kunnen worden gesteld zijn: Wat zijn de kenmerken van een succesvolle of vruchtbare interdisciplinaire dialoog nu of in het verleden? • Hoe komt verbinding tot stand? Wanneer leidt de dialoog daadwerkelijk tot vernieuwing of een nieuw inzicht? En wat behelst de vernieuwing dan precies? • Wat kunnen we leren van misgelopen interdisciplinaire dialogen uit het verleden? • Welke nieuwe dialogische vormen ontvouwen zich voor de toekomst? Bijdragen geschreven door meerdere auteurs met verschillende academische achtergronden worden aangemoedigd. Insturen Voorstellen voor artikelen (max. 500 woorden) kunnen met een korte biografie worden ingestuurd via locus@ou.nl. Deadline voor voorstellen is 1 mei 2022. Na acceptatie is de deadline voor complete bijdragen 1 juni 2022. Iedere bijdrage ontvangt gebundeld redactiecommentaar waarna er ruimte is voor herziening. Voordat overgegaan wordt op publicatie vindt een eindredactieronde plaats. Zie verder voor de formele vereisten de auteursrichtlijnen. Het dossier zal verschijnen in het vroege najaar van 2022.

© 2022 Open Universiteit | Lees de disclaimer en de privacyverklaring van de OU |Voor het colofon zie Over LOCUS |

Voor contact met de redactie kunt u mailen naar locus@ou.nl