In deze serie columns bespreken cultuurwetenschappers een film vanuit verschillende disciplines. Ditmaal bespreekt filosoof Marieke Borren Boyz n the Hood.

‘One out of every twenty-one black American males will be murdered in their lifetime.’ Deze zin verschijnt in beeld nog vóór het begin van John Singletons Boyz n the Hood – dat dertig jaar geleden verscheen in de bioscopen en sinds 2002 is opgenomen in de Amerikaanse National Film Registry voor ‘cultureel, historisch of esthetisch belangwekkende’ films. Wie deze film nu bekijkt, na de wereldwijde golf van protest tegen straffeloos politiegeweld tegen zwarte mensen, zal zich misschien zo nu en dan verbazen.

Boyz n the Hood toont het dagelijks leven van kansarme Afro-Amerikaanse jongeren in de achterstandswijken van Los Angeles in de jaren tachtig. Armoede, tienerzwangerschappen, verloederende openbare ruimtes, bendes, drugshandel en -misbruik, en klaarblijkelijk ruimschoots beschikbare vuurwapens, maken dat leven vrijwel onontkoombaar gewelddadig. Tegen deze achtergrond maakt hoofdpersoon Tre Styles andere levenskeuzen dan zijn vriend Ricky en diens jongere halfbroer ‘Doughboy’. Tre en Ricky zijn beide schoolverlaters met grote toekomstdromen, maar de laatste is al vader. Doughboy (gespeeld door rapper Ice Cube) is drugsdealer en draaideurcrimineel.

‘Furious’, de vader van Tre, vertegenwoordigt het morele en intellectuele gezag in deze gemeenschap, waarin hij als man die zijn vaderschap serieus neemt een uitzondering is. Furious houdt vlammende betogen over de raciale mechanismen van gentrificatie en hoe de alomtegenwoordigheid van drank- en wapenwinkels in de getto’s de witte machtshebbers goed uitkomt (‘laat ze elkaar maar afmaken!’). Bovenal leert hij Tre zelfrespect door af te zien van het enige pad dat in deze gemeenschap beschikbaar lijkt: lid worden van een gewelddadige bende.

Was dit niet een film met personages van vlees en bloed, die alom wordt geprezen om zijn realistisch aandoende dialogen, dan zou je kunnen denken dat regisseur Singleton opvoedkundige bedoelingen had. Hoe dan ook lijkt hij zich direct te richten tot zwarte jongeren die in miserabele omstandigheden opgroeien, met een mededogen dat ervoor zorgt dat dit sociale drama ondanks enkele schokkende scènes nooit felrealistisch of rauw wordt. Daarin lijkt het op die andere weergaloze klassieker die twee jaar eerder een kritisch en populair succes werd: Spike Lees Do the Right Thing (1989). De verwantschap tussen deze films is niet alleen thematisch – beide gaan over overkokende raciale spanningen – maar ook cinematografisch: Boyz n the Hood en Do the Right Thing baden in warm licht en dialogen vinden grotendeels plaats in toneelachtige scènes op veranda’s, waarin de personages worden uitgelicht.

De wereld van Boyz n the Hood is vrijwel exclusief zwart. De enige witte personages spelen verwaarloosbare dramatische rollen. Er is een naïeve leerkracht die niet in staat is de onderhuidse spanningen tussen de jonge scholieren in goede banen te leiden en we zien, niet verrassend, witte politieagenten op patrouille door de wijk. Het sadisme en anti-zwarte racisme laat Singleton echter enkel van de kant van zwarte agenten komen. Zwarte jongeren worden vooral vermoord door ándere zwarte jongeren en zwarte agenten, zegt Singleton met zoveel woorden in de zin die direct volgt op de al genoemde openingsregel van de film: ‘Most will die at the hands of another black male.’ Uit sociaalpsychologisch onderzoek is inderdaad bekend dat anti-zwarte impliciete vooringenomenheid (bias) voorkomt binnen álle maatschappelijke groepen, inclusief de Afro-Amerikaanse gemeenschap. En hedendaagse geweldsstatistieken laten zien dat persoonlijk geweld nu eenmaal meestal wordt gepleegd door daders die op hun slachtoffer lijken. Singleton suggereert bovendien dat anti-zwart racisme reflexief is: het is een vorm van haat die zich óók tegen zichzelf keert en zo tot zelfvergiftiging en zelfhaat leidt.