De maat voor alle kennisontwikkeling, zeker in de natuurwetenschappen, dat moeten we Drucker nageven, is inmiddels de zogenoemde technowetenschap, een manier van werken waarin kennis- en techniekontwikkeling hand in hand gaan, uitgevoerd door multidisciplinaire teams en gericht op snelle toepassing en innovatie. Toch kunnen we het ook vandaag de dag niet stellen zonder meer ambachtelijke manieren van (natuur)wetenschappelijke kennisontwikkeling. Ook die behouden hun waarde in hoog-industriële kennissamenlevingen. Nog steeds beschrijven en classificeren we objecten of systemen naar hun uiterlijke kenmerken, of halen we objecten met onze handen of louter in gedachten uit elkaar. Wat we ook niet kunnen laten is wat wetenschapshistoricus John Pickstone het lezen van de wereld heeft genoemd, geleid door vragen als: wat betekenen al die (natuur)wetenschappelijke inzichten eigenlijk voor ons leven als mens? Kortom, er zijn binnen de natuurwetenschappen nog altijd meerdere 'kennispraktijken' te onderscheiden; sommige sluiten nauw aan bij moderne, grootschalige, gerationaliseerde productievormen, maar andere blijven meer verwant aan kleinschalig handwerk.

Druckers tijdperk van de discontinuïteit is er gekomen. En hoe! Maar evenzeer kunnen we concluderen dat daarin continuïteit aanwezig blijft, zelfs daar waar dit tijdperk zich van eerdere tijdperken onderscheidt, in de productieve rol van kennis. Deze dubbele bevinding kan ons cultuurwetenschappers bemoedigen.

Sinds de jaren zestig zijn ook onze wetenschappen van taal en cultuur zich meer op praktische toepassingen gaan richten. Daartoe zijn ook wij, net zoals de moderne natuurwetenschappers, meer in multidisciplinaire teams gaan werken, geheel volgens Druckers voorspelling. Deze wending heeft de cultuurwetenschappen goed gedaan. We zijn mede daardoor opener, relevanter en minder arrogant geworden. Tegelijkertijd herinnert Pickstone ons er aan dat ook hoog-industriële samenlevingen gebaat zijn met meerdere vormen van kennisproductie. Juist in een tijd waarin snelle en vaak ongewisse veranderingen onvoorziene onderzoeksvragen oproepen, is het wijs wetenschapsbeoefening op diverse manieren te blijven beoefenen en in elk geval het disciplinaire handwerk te blijven koesteren. Waarom zou het in teamverband bijdragen aan een betere wereld strijdig zijn met het lezen van de wereld in een kamertje ergens achteraf? Zeker, wij cultuurwetenschappers kunnen allebei. En wie weet blijkt in the long run het laatste zeker zo 'nuttig' als het eerste.

Over de auteur

Rein de Wilde is wetenschapsfilosoof en decaan van de Faculteit Cultuur- en Rechtswetenschappen van de Open Universiteit. Zijn huidige onderzoek richt zich op de relaties tussen wetenschap en politiek.